افت سرعت گفتار با افزایش سن می‌تواند یک هشدار برای زوال شناختی باشد

«آیا می‌توانی آن … چیز را به من بدهی؟ درست کنار همان … چیز است.» خیلی از ما در زندگی روزمره دچار واژه‌فراموشی می‌شویم، یعنی کلمات را به‌سختی پیدا می‌کنیم. این دشواری با افزایش سن بیشتر می‌شود. واژه‌فراموشی مکرر می‌تواند یک هشدار برای آغاز بیماری‌های زوال شناختی نظیر آلزایمر باشد. حالا پژوهشگران در یک مطالعه جدید دریافته‌اند که افت سرعت گفتار، دقیق‌تر از واژه‌فراموشی خبر از مشکلات سلامت عقلی بزرگسالان مسن می‌دهد.

پژوهشگران از 125 بزرگسال با سن 18 تا 90 سال، خواستند تا صحنه‌ای را با جزئیات توضیح دهند. صحبت‌های آن‌ها با یک نرم‌افزار هوش مصنوعی تجزیه‌وتحلیل شد تا خصوصیاتی مانند سرعت گفتار، زمان توقف‌های بین کلمات و گوناگونی کلمات استفاده‌شده استخراج شود.

شرکت‌کنندگان آزمون‌های استانداردی را نیز برای اندازه‌گیری تمرکز، سرعت تفکر و توانایی برنامه‌ریزی و انجام وظایف انجام دادند. زوال مرتبط با سن در این توانایی‌های «اجرایی» ارتباطی نزدیک با سرعت گفتار فرد داشت. این نشان می‌دهد که هشدار زوال شناختی بسیار گسترده‌تر از ناتوانی در یافتن کلمات است.

جنبه نوآورانه این مطالعه استفاده از «آزمون مداخله تصویر-کلمه» بود. در این آزمون، دو مرحله بیان نام یک شیء از هم جدا می‌شود: یافتن کلمه درست و دستوردادن به دهان برای ادای بلند آن.

در این آزمون، به شرکت‌کنندگان تصویری از یک شیء روزمره (مانند broom – جارو) نشان داده می‌شد و هم‌زمان صدای کلمه‌ای پخش می‌شد که یا در معنی با آن مرتبط بود (مثل «mop – پاک‌کردن» که یافتن کلمه را سخت‌تر می‌کرد) یا آوای مشابهی با آن داشت (مانند «groom – داماد» که کار را ساده‌تر می‌کرد).

نتیجه جالب این مطالعه این بود که سرعت گفتار طبیعی بزرگسالان مسن به سرعت آن‌ها در بیان نام اشیا مرتبط بود. این یعنی کُندی کلی در پردازش می‌تواند نشانگر تغییرات شناختی و زبانی گسترده‌تری در ارتباط با سن باشند، نه فقط یک چالش در یادآوری کلمات.

هشدار برای زوال عقل

این پژوهش درهایی جدید را برای پژوهش‌های آینده می‌گشاید. نتایج می‌گویند نه فقط نحوه حرف‌زدن، بلکه سرعت آن است که می‌تواند درباره زوال شناختی هشدار دهد.

پژوهشگران دیگری در مطالعات گذشته نشان داده بودند که عملکرد افراد در آزمون‌های سلاست کلام می‌تواند راهی برای بررسی سلامت عقلی آن‌ها باشد. در این آزمون‌ها، از فرد خواسته می‌شود تا کلمات مشخصی را در یک مدت‌زمان معین به‌ یاد آورند؛ مثلاً کلماتی در رابطه با یک موضوع خاص، یا کلماتی که با یک حرف خاص شروع می‌شوند.

عملکرد افراد معمولی در این آزمون‌ها با افزایش سن ثابت می‌ماند. اما افت عملکرد در آزمون‌های سلاست کلام می‌تواند علامتی باشد که از زوال شناختی و بیماری‌هایی نظیر آلزایمر خبر می‌دهد.

با ترکیب تکنولوژی‌های پردازش زبان طبیعی (یکی از انواع هوش مصنوعی) و تحلیل داده‌های مرتبط با زبان انسان می‌توان به رویکردی نظام‌مند و دقیق برای پیش‌بینی زوال شناختی رسید.

پیش‌ازاین، پژوهشگران با بررسی گفتار و نوشتار شخصیت‌های مشهور، مانند «رونالد ریگان»، تغییر در توانایی‌های زبانی آن‌ها را پیش از توسعه بیماری نشان داده بودند. اما رسیدن به یک روش مدون که بتوان این تغییرات را پیش از توسعه بیماری‌های زوال عقل شناسایی کرد، می‌تواند برای جلوگیری از بروز علائم پیشرفته‌تر در افراد مستعد بیماری مفید باشد.